Het wallenleven bleek te hard

Wandelend naar de Nieuwmarkt van Martie van der Loo

standbeelden Martie van der Loo Foto: Lida Goede

Van de beeldhouwer die in gemeentelijke opdracht werkt, wordt enige souplesse verwacht. Martie van der Loo kreeg in 1984 de opdracht beelden te maken voor de bruggen over de Oudezijds Voorburgwal en de Oudezijds Achterburgwal, en wel die van de Damstraat cq de Oude Hoogstraat.

Het werden vijf stevige figuren, geïnspireerd op de Amsterdamse School. Vier staan op de eerste brug, en op de tweede, bekend als de Pillenbrug, verscheen de vijfde. Wie goed oplette, zag dat ze iets van Chinese ogen hadden, een verwijzing naar Chinatown bij de Nieuwmarkt. Wandelend naar de Nieuwmarkt heette het geheel.

Van der Loo: "Het was toen nogal onguur op die plek. Ik weet nog dat ik met stukken karton in de weer was, een beetje schuiven om te zien waar ze precies moesten komen. 'Gaan we balletje balletje doen?' vroegen omstanders, dat werd destijds op stukken karton gedaan." In 1986 stonden ze er dan. "Die op de Pillenbrug werd vrijwel meteen van de sokken gereden. Voor vervanging had de gemeente geen geld. Ik verzoende me ermee."

Tot op zekere hoogte. Binnen een maand of twee werd een van de vier onthoofd. "De huidige eis die aan beelden wordt gesteld dat ze minstens tien jaar hufterproof moeten zijn, gold toen nog niet. Ik ben er meteen naar toe gereden. De sterke man van de poffertjeskraam hielp me de hoofden ervan af te halen en ze in mijn jeep te laden. Niemand stond ervan te kijken dat we met die hoofden aan de haal gingen. Ik bewerkte ze zodat ik ze aan de rompen kon verankeren. Een paar dagen later stond in de Volkskrant dat alle vier de beelden onthoofd waren. Dat was op zich dus wel waar."

De gemeente vond dat de beeldhouwer zelf aangifte moest doen. "Ik zei op bureau Warmoesstraat dat ik een hoofd kwijt was. Ze keken van 'die vrouw is niet goed snik'."

Na enige tijd waren de vier beelden weer compleet, maar het bleek een gebed zonder eind. "De karretjes van de reiniging botsten er tegen aan, vrachtwagens laadden en losten er. Er waren amsterdammertjes die nog enige bescherming boden, maar die amsterdammertjes gingen ook steeds kapot dus haalde de gemeente die weg. Toen waren mijn beelden helemaal vogelvrij."

Van der Loo repareerde ze en in 1990 zagen ze er weer piekfijn uit, maar de omgeving koesterde ze nog geenszins. De beelden verdwenen bij stukjes en brokjes en in 2006 zijn ze definitief door het inmiddels ingestelde stadsdeel Centrum weggehaald. Er resten slechts sporen van ze op het wegdek.

Maar de beeldhouwer kreeg opdracht nieuwe te maken. Dat heeft ze gedaan: de armen zijn nu van graniet, dat zal de vandalen leren. Van der Loo: "Ik wil ze graag terug op die brug, maar het stadsdeel is niet in staat de omstandigheden zo te maken dat ze daar overleven. Ze vinden daar dat ik zelf een andere plaats moet zoeken. Nou verwijzen die beelden naar de Nieuwmarkt, het moet wel een beetje in die buurt zijn. Op de Jodenbreestraat kunnen ze dan staan, het is in behandeling. Maar onlangs zag ik daar allerlei strepen, verwijzend naar waar fietsen konden staan. Tsja, ik wacht nog maar even af."

Het kán goed komen. Met haar project Trimmers, op de brug over de President Allendelaan, uit 1983, is ook heel wat afgesold. Maar haar laatste versie uit 2008 houdt stand. Die is dan ook van hardstaal.

20 september 2010

Niet zichtbaar in Streetview